Tłumaczenia tej strony

Przegląd systemu GNU

System operacyjny GNU to kompletny wolny system operacyjny zgodny z Uniksem. Nazwa „GNU” oznacza „GNU to Nie Unix” (GNU's Not Unix). Pierwsze ogłoszenie, o rozpoczęciu prac nad GNU, napisał Richard Stallman we wrześniu 1983 roku. Dłuższą jego wersję, noszącą nazwę Manifestu GNU, opublikowano we wrześniu 1985. Manifest GNU został przetłumaczony na kilkanaście innych języków.

Nazwę GNU wybrano, gdyż spełniła parę warunków na raz: po pierwsze, jest rekurencyjnym akronimem określenia „GNU's Not Unix”, po drugie, ponieważ naprawdę istnieje takie słowo, i po trzecie — zabawnie brzmi (również w piosence).

Słowo „free” w określeniu „free software” odnosi się do wolności, nie ceny. Można zapłacić za oprogramowanie GNU lub nie. Tak czy inaczej, oprogramowanie to wiąże się z trzema szczególnymi aspektami wolności. Pierwszy polega na tym, że mamy swobodę kopiowania, możemy je rozdawać przyjaciołom i współpracownikom. Drugi polega na tym, że mamy swobodę zmieniania programu według własnych upodobań dzięki pełnemu dostępowi do kodu źródłowego. Trzeci zaś to swoboda dystrybucji ulepszonych wersji, dzięki czemu pomaga się tworzyć wspólnotę. (Jeśli dystrybuuje się oprogramowanie GNU, można pobierać opłaty za akt fizycznego przekazania; można też je rozdawać za darmo.)

Przedsięwzięcie utworzenia systemu GNU nosi nazwę „Projekt GNU”. Projekt GNU został zapoczątkowany w 1983 roku jako próba wskrzeszenia ducha współpracy, obecnego we wspólnocie komputerowej w jej wcześniejszych dniach — jako próba ponownego umożliwienia współpracy, mogącej zaistnieć dzięki usunięciu przeszkód na drodze do współpracy, które ustanowili właściciele oprogramowania prawnie zastrzeżonego.

W 1971, kiedy Richard Stallman rozpoczął pracę w MIT, pracował z grupą osób, które używały wyłącznie wolnego oprogramowania. Oprogramowanie to dystrybuowały często nawet firmy komputerowe. Programiści mieli wolność współpracy — i często współpracowali ze sobą.

Kiedy nadeszły lata osiemdziesiąte, niemal całe oprogramowanie było już prawnie zastrzeżone (18k znaków), co oznacza, że miało właścicieli, którzy zabraniali i nie dopuszczali do współpracy użytkowników. Dlatego powstanie projektu GNU stało się koniecznością.

Każdy komputer potrzebuje systemu operacyjnego; jeśli nie istnieje wolny system operacyjny, nie można nawet zacząć używać komputera nie korzystając z oprogramowania prawnie zastrzeżonego. Tak więc pierwszym elementem w planie przygotowania wolnego oprogramowania musiał stać się wolny system operacyjny.

Zdecydowaliśmy, że ten system operacyjny będzie zgodny z Uniksem, ponieważ projekt tego systemu okazał się sprawdzony i przenośny, zaś wspomniana kompatybilność ułatwia użytkownikom Uniksa przejście na GNU.

System operacyjny typu uniksowego to dużo więcej niż samo jądro; zawiera również kompilatory, edytory, narzędzia do formatowania tekstu, programy do obsługi poczty i wiele innych rzeczy. Widać więc, że napisanie systemu operacyjnego do ogromne zadanie. Zaczęliśmy w styczniu 1984. Zajęło ono wiele lat. Free Software Foundation założono w październiku 1985, początkowo w celu zbierania środków na rozwój GNU.

Wraz z nadejściem lat dziewięćdziesiątych znaleźliśmy lub napisaliśmy wszystkie główne składniki systemu oprócz jednego — jądra. Wtedy, w 1991, Linus Torvalds napisał Linuksa, jądro typu uniksowego, i uczynił je w 1992 roku wolnym oprogramowaniem. Dzięki połączeniu Linuksa z niemal gotowym systemem GNU uzyskaliśmy kompletny system operacyjny — system GNU/Linux. Szacuje się, że dziesiątki milionów ludzi używa dziś systemów GNU/Linux, takich jak Slackware, Debian, Red Hat i inne.

Projekt GNU nie ogranicza się jednak do samego systemu operacyjnego. Chcemy zapewniać całą gamę oprogramowania, jakiego tylko życzą sobie użytkownicy. Są to między innymi aplikacje. W naszym Katalogu Wolnego Oprogramowania można znaleźć wiele wolnych programów użytkowych.

Chcemy zapewnić oprogramowanie dla użytkowników, którzy nie są ekspertami od komputerów. Dlatego pracujemy teraz nad pulpitem graficznym, aby ułatwić początkującym korzystanie z systemu GNU.

Chcemy również zapewnić gry i inne programy dostarczające rozrywki. Niektóre wolne gry są już dostępne.

Jakie są ograniczenia wolnego oprogramowania? Nie ma żadnych ograniczeń, oprócz tych, które tworzy prawo, np. system patentowy, który całkowicie blokuje rozwój wolnego oprogramowania. Ostatecznym cel zostanie osiągnięty wtedy, kiedy wolne oprogramowanie będzie spełniało wszystkie zadania, o których pomyśli użytkownik — w ten sposób oprogramowanie prawnie zastrzeżone stanie się przestarzałe.

Więcej na temat Projektu GNU